Onlangs haalde een schrijnend verhaal het nieuws: een werknemer die jarenlang werd gepest op de werkvloer. Het is helaas geen uitzondering. Ongewenst gedrag en hoge werkdruk leiden nog altijd tot stress, slapeloze nachten en langdurig verzuim. In de arbeidswereld heet dat psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
De impact is groot. Volgens TNO bedroegen de verzuimkosten door PSA in 2023 €4,9 miljard. Het Sociaal en Cultureel Planbureau signaleert bovendien dat we in een hypernerveuze samenleving leven, waarin prestatiedruk en constante prikkels mentale klachten verder versterken. Voor werkgevers is dit een duidelijke boodschap: zonder een stevig PSA-beleid komt zowel het welzijn van werknemers als de continuïteit van de organisatie in gevaar.
Wat is PSA precies?
PSA verwijst naar stressfactoren die voortkomen uit de werksituatie. Dat kan gaan om:
- werkdruk: te veel werk in te weinig tijd;
- ongewenst gedrag: zoals pesten, discriminatie, agressie of (seksuele) intimidatie;
- gebrek aan autonomie of sociale steun;
- verstoorde werk-privébalans.
De Arbowet verplicht werkgevers om PSA te voorkomen, beperken en aan te pakken. Dat betekent onder meer:
- een actuele RI&E met aandacht voor PSA-risico’s;
- een PSA-beleid waarin staat hoe werkdruk en ongewenst gedrag worden aangepakt;
- een gedragscode en klachtenprocedure;
- het aanstellen van een vertrouwenspersoon (intern of extern).
Niet voldoen aan deze verplichtingen kan leiden tot boetes van de Inspectie SZW. Maar belangrijker nog: het vergroot de kans op langdurige uitval, oplopende loonkosten en verminderde productiviteit.
Vijf pijlers om PSA aan te pakken
PSA volledig voorkomen kan niet, maar je kunt de risico’s wél aanzienlijk verkleinen. Deze vijf pijlers helpen daarbij.
1. Maak het zichtbaar en bespreekbaar
PSA wordt vaak pas laat herkend. Zet het daarom structureel op de agenda in teamoverleggen en bila’s. Een duidelijke gedragscode en open gesprekken zorgen dat werknemers weten wat gewenst gedrag is én waar ze terechtkunnen met zorgen.
2. Zet stevig in op leiderschap
Leidinggevenden spelen een sleutelrol. Train hen om signalen van stress of ongewenst gedrag te herkennen en bespreekbaar te maken. Laat managers ook zelf het goede voorbeeld geven, bijvoorbeeld door bereikbaarheid buiten werktijd te begrenzen om werkdruk te beperken.
3. Stel een vertrouwenspersoon aan
Een vertrouwenspersoon verlaagt de drempel om problemen te melden. Kies bewust voor een intern of extern persoon en maak deze rol actief zichtbaar in je organisatie. Zo weten werknemers altijd waar ze terechtkunnen, ook als de stap naar hun leidinggevende te groot voelt.
Geef je werknemers een veilig aanspreekpunt
4. Bouw balans en herstelmomenten in
Voorkom dat werknemers structureel over hun grenzen gaan. Maak afspraken over bereikbaarheid buiten werktijd, stimuleer pauzes en bied flexibiliteit in werktijden. Kleine ingrepen, zoals een korte wandelvergadering of thuiswerkmogelijkheden, geven vaak veel lucht en ruimte om te ademen.
5. Ondersteun met data en beleid
Meten = weten. Gebruik bijvoorbeeld pulse-metingen, waarmee je regelmatig meet hoe werknemers zich voelen, of een PMO, dat de fysieke en mentale gezondheid in kaart brengt, om PSA-risico’s te signaleren. Leg vast in beleid hoe je omgaat met meldingen en communiceer dit duidelijk: zo laat je zien dat PSA serieus wordt genomen.
Pesten en ongewenst gedrag
Pesten blijft één van de meest onderschatte PSA-risico’s. Volgens Stop Pesten Nu kan één op de tien werknemers hiermee te maken krijgen. De gevolgen zijn ernstig: van psychische klachten tot langdurige uitval.
Daarom is het belangrijk om pesten expliciet op te nemen in je PSA-beleid. Zorg dat:
- leidinggevenden pestgedrag leren herkennen;
- er een duidelijke meldprocedure is;
- werknemers weten dat pesten niet getolereerd wordt;
- de vertrouwenspersoon actief onder de aandacht wordt gebracht.
Veilige werkvloer creëren? ArboNext ondersteunt met PSA-aanpak
PSA vraagt om een structurele aanpak. ArboNext ondersteunt werkgevers met vertrouwenspersonen, begeleiding bij het opstellen van een RI&E en trainingen. Zo bouw je aan een organisatie waar werknemers zich veilig, gehoord en gemotiveerd voelen. Dat levert minder verzuim op én meer werkplezier binnen jouw organisatie.
Meer vragen over onze diensten of over deze blog? Neem gerust contact met ons op via 085 – 10 57 600 of mail naar info@arbonext.nl.
